یکی از ویژگی‌های اساسی افرادی که توانسته‌اند در زندگی، به موفقیت‌های بزرگی دست یابند، قدرت آینده نگری است. به طور کلی، آینده نگری را می‌توان نوعی جهت گیری شناختی و عقلی نسبت به آینده شخصی دانست که به افراد کمک می‌کند به اهداف بلند مدت پیش رو خود دست یابند.
آینده نگری در کنار بعضی از صفات دیگر از جمله تدبیر، موجب می‌شود ابهامات پیش روی فرد، برطرف گردد و همین عامل موجب تصمیمات صحیح در آینده می‌شود.
فرد آینده نگر به طور عاقلانه و حساب شده به عواقب تصمیماتش می‌اندیشد و در برابر تصمیمات آنی و لحظه‌ای که موقت و زودگذر هستند تسلیم نمی‌شود. فرد آینده نگر در زندگی فردی، منعطف و معتدل است.
مزایای آینده نگری
افرادی که دارای قدرت آینده نگری و یا دوراندیشی نسبت به مسائل هستند تصویری روشن از موضوعات مختلف پیش رو دارند. این افراد با گسترش دیدی که در طول زمان کسب می‌کنند، می‌توانند حتی به پیش بینی پشت پرده مسائل نیز دست بزنند.
فرد آینده نگر با در نظر گرفتن زمان و سپس نگاه به آینده، می‌تواند به پیشرفت‌هایی وسیع و همه جانبه، دست یابد. چراکه این عوامل، فاکتورهای مهم دستیابی به اهداف و موفقیت‌های فردی و اجتماعی هستند و توجه به تک تک این عوامل (گسترش دید، پیش بینی مسائل، در نظر گرفتن زمان حال و…) باعث می‌شود، فرد بتواند برای رخدادهای احتمالی در آینده آمادگی لازم را کسب نماید و در صورت لزوم به چاره اندیشی برای مسائل پیش رو اقدام نماید.
آینده نگر بودن یک نوع توانایی برای برنامه ریزی آینده از طریق راهی است که به اندازه کافی خلاقانه و نوآورانه باشد. افراد بسیاری علاقمندند در زندگی فردی و اجتماعی خود، به نتایجی جدید دست یابند و راهکارهایی را در راستای دستیابی به موفقیت به کار گیرند که تا کنون مورد آزمون قرار نگرفته باشد و کاملا نو و مبتکرانه باشد. بنابراین این افراد به طور دائم در حال تمرین دستیابی به خلاقیت هستند.
آینده نگر بودن باعث می‌شود فرد، به انسانی خوش‌بین تبدیل شود که به طور عمیق باور دارد که به اهدافش دست خواهد یافت. چنین فردی، بیش از آنکه به گذشته‌ای دست و پاگیر بچسبد و از ترس‌های آن، احساس عدم موفقیت کند و یا حتی به حال و اکنون، تمرکز کند، رو به آینده دارد و برای موفقیت در آن زمان تلاش می‌کند.
چگونه تبدیل به فردی آینده نگر شویم؟
1- برای تبدیل شدن به فرد آینده نگر باید رفتارهای لحظه‌ای و موقت خود را کنترل کنیم و بر آن نظارت داشته باشیم.
2- همیشه در نظر داشته باشیم که هر تصمیمی عواقبی به همراه دارد. بنابراین به عواقب تصمیماتمان بیندیشیم.
3- باید طرح و برنامه‌ای دراز مدت برای آینده ترسیم کنیم.
4- مهارت‌های مدیریتی، فردی و حرفه‌ای مناسب را کسب کنیم تا با توسل به آن‌ها بتوانیم خود را از تصمیم‌گیری لحظه‌ای دور کنیم.
5- باید سعی کنیم در زندگی روزمره دارای یک سبک فکری خاص باشیم.
6- برای آینده نگر شدن باید در تصمیم گیری‌ها و انتخاب‌های مهم، به اندازه کافی، تفکر را پشتوانه اعمال خود کنیم.
7- برای تبدیل شدن به انسانی با قدرت آینده نگری باید تعادل را در زندگی فردی و اجتماعی رعایت کنیم و به این امر توجه کنیم که هر چیز در جای خود نیکوست.
8- هر فردی در زندگی، دارای آرزوها و آمالی است. این فرد هم‌چنین اهدافی دارد که ممکن است با آرزوهایش متفاوت باشد یا همسان باشد و یا حتی دارای تعارض و تضاد باشد. این فرد باید برای رسیدن به موفقیت به میزان کافی میان این دو دسته از خواسته‌هایش، هماهنگی ایجاد کند.
9- حفظ انسجام و یکپارچگی در زندگی، شرط رسیدن به آینده نگری است.
تاثیر آینده نگری در زندگی مادی و معنوی
بخش زیادی از آینده نگری، معطوف به تامین نیازهای مادی است. توجه به تامین این نیازها و تلقی جدی از آن، در حیات معنوی افراد نیز اثرگذار است. انسان، موظف به تامین نیازهای مادی و معنوی خویش است. ادیان الهی همگی بر این امر، صحه گذاشته‌اند.
توجه به برآورده کردن نیازهای مادی برای برطرف ساختن تنگناهای زندگی، رفع نیازمندی‌های خانواده، تامین معیشت مناسب و تلاش برای کسب معاش و برنامه‌ریزی موثر بر انجام هر یک از موارد گفته شده، در تامین امنیت روانی و بهداشت روانی افراد موثر است.
آینده نگری در امور مادی به آرامش در امور معنوی منتهی می‌گردد. فردی که دارای قدرت آینده نگری در انتخاب شغل مناسب، تامین معاش خانواده و… است، می‌تواند تمامی اضطراب‌ها و تشویش‌ها را در درون خانواده خود از بین ببرد و بدین صورت گامی در راستای سلامت روانی اعضای خانواده بردارد.
تفکرات نادرست در زمینه آینده نگری
بعضی از افراد از بینشی صحیح در زمینه آینده نگری برخوردار نیستند و با ایجاد تصوراتی در ذهنشان در زمینه آینده نگری، با آن به مقابله بر می‌خیزند.
همین عامل سبب می‌شود که هیچ‌گاه نتوانند با یک برنامه ریزی دقیق و آینده نگرانه به موفقیت فردی و اجتماعی دست یابند. این افراد، آینده خود را با تصورات ناصحیحی که دارند با مخاطرات جدی مواجه می‌کنند.
از جمله این تصورات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- بعضی از افراد گمان می‌کنند، آینده نگری صفتی است که فقط در چند حوزه از زندگی قابل بکارگیری است.
این افراد معتقدند حوزه‌های اثرپذیر از آینده نگری و برنامه ریزی برای آن، فقط حوزه‌های مالی و اقتصادی است. در حال که این تصور کاملا اشتباه است چرا که ممکن است آینده نگری حوزه وسیع اقتصاد و کار و سرمایه را در برگیرد، اما نسبت به سایر حوزه‌ها نیز بی تفاوت نیست.
آینده نگری مفهومی بسیار عمیق است که تمامی حوزه هی اجتماعی، روابط انسانی، تفریحات و گردشگری و حتی سیر و سفر را نیز در بر می‌گیرد.
2- برخی از افراد معتقدند آینده نگری، رفتاری حسابگرانه است و به نوعی خودخواهی در افراد منجر می‌گردد.
در پاسخ به این افراد می‌توان این طور بیان کرد که آینده نگری، اساسا رابه ای با خود خواهی ندارد. فرد آینده‌نگر، فردی است که نه تنها به موفقیت می‌اندیشد بلکه به دنبال دستیابی به مهارت‌های اجتماعی و بهبود روابط بین فردی نیز هست. او با انجام تعاملات موثر با سایر افراد جامعه، نه تنها رفاه خود بلکه رفاه دیگران را نیز تامین خواهد کرد.
3- برخی از منتقدان به آینده نگری معتقدند افراد آینده نگر، افرادی دارای نوعی محافظه کاری افراطی هستند که این برخورد محتاطانه، از ترسشان نسبت به آینده نشأت می‌گیرد.
بسیار شنیده‌ایم که می‌گویند احتیاط، شرطی است عقلانی. رعایت احتیاط در آینده نگری نیز از ضروریات به شمار می‌رود و رعایت جوانب احتیاط، به معنای ترس نیست.
بسیاری از افراد با اتکاء به این تصورات ناصحیح نسبت به آینده نگری، خود را در دام وسوسه‌های عظیم اجتماعی از جمله اعتیاد انداخته‌اند در حالی که این تصور از اساس، باطل است.
راهکارهای مناسب برای آینده نگری
1- فراموش کردن گذشته برای آینده نگری
بسیار شنیده‌ایم که می‌گویند: «گذشته‌ها گذشته است.»
این حرف صحیحی است، چرا که آنچه در گذشته رخ داده است نباید تبدیل به عاملی دست و پاگیر در زندگی فعلی و آینده ما شود.
تمرکز بر گذشته، نه تنها هیچ سودی ندارد بلکه تمرکز ما بر اهداف اکنون و آینده ما را تحت تاثیر ناخوشایند خود قرار می‌دهد.
بنابراین به جای تمرکز بر گذشته باید بر اهداف آینده متمرکز شد. گذشته نگری، هم‌چنین موجب می‌شود فرد تمام خوش بینی‌های خود نسبت به آینده را از دست بدهد. چنین فردی به زودی دچار افسردگی می‌شود.
2- تدوین برنامه‌های بلند مدت برای آینده نگری
داشتن برنامه و برنامه‌ریزی و تدوین اهداف بلند مدت در راستای رسیدن به موفقیت و تصمیم گیری آینده نگر بسیار مهم و موثر است.
3- بکار گیری روش‌های نو
روش‌هایی که قبلا آزموده‌ایم قدیمی هستند. ممکن است در بعضی موارد، کارایی داشته و یا موثر بوده‌اند، اما لزومی ندارد که ما هم‌چنان درگیر آن روش‌ها باشیم. در راه دستیابی به آینده نگری، به کارگیری روش‌های نو در خلق نتایج جدید بسیار موثرند.
4- پذیرش مسئولیت برای آینده نگری
فرد آینده نگر، فردی است که می‌تواند در تصمیم گیری‌ها و افکارش مستقل باشد. او می‌تواند به تنهایی برای آینده‌اش تصمیم بگیرد، پس باید بداند عواقب همه تصمیماتش با خود اوست و باید هر نوع نتیجه خوب یا بد را بپذیرد.
از طرفی مستقل بودن در تصمیم گیری باعث می‌شود استقلال فکری بیشتری نصیب فرد آینده نگر شود و مسئولیت پذیری وی دو چندان گردد.
5- تدوین برنامه جدید متناسب با اهداف جدید
تدوین برنامه‌ای که مناسب با اهداف جدید باشد از راهکارهایی است که در جهت نیل به موفقیت در آینده و تصمیم گیری موفق، موثر است. در این راستا باید برنامه‌ای قابل دستیابی، صریح و روشن تدوین گردد تا دستیابی به آن آسان‌تر باشد.
6- تلاش و پشتکار لازم و کافی
برای رسیدن به هر گونه موفقیت، باید تلاش لازم و کافی داشت و با پشتکار، مشکلات ایجاد شده را برطرف نمود. افراد آینده نگر، همیشه افرادی هستند که میزان تلاش و پشتکارشان به مراتب از دیگران بیشتر است.
همه افراد موفق که توانسته‌اند تصمیمات مناسبی برای آینده‌شان بگیرند، افرادی نبوده‌اند که طعم ناکامی، تبعیض، فقر و… را نچشیده باشند. بسیاری از افراد موفق، بخشی یا تمام این مشکلات را لمس کرده‌اند، اما توانسته‌اند با تکیه به اراده محکم خود، با حفظ تلاش و پشتکارشان بر آن مشکلات فایق شوند. کسی که با یک بار زمین خوردن دچار یاس و ناامیدی شود حتما از موفقیت بازخواهد ماند.
افراد آینده نگر به دلیل باور به خود و اهدافی که در پیش رو دارند، هرگز دست از تلاش بر نمی‌دارند.
7- یادگیری آینده‌نگری
بسیاری از مطالب را می‌توان آموخت و به ژنتیک ارتباطی ندارد. از جمله این موارد آموختنی می‌توان به یادگیری نحوه فکر کردن صحیح، نحوه خلاقانه عمل کردن، باور به پیشرفت و یا حتی نحوه هدف گذاری و آینده نگری اشاره کرد.
باید بیاموزید که نوآورانه فکر کنید و خلاقانه عمل کنید. بدون نوآوری و یادگیری آن، شکست، قطعی است. باید بیاموزید تا برای آینده نگری به طرز صحیحی فکر کنید و عمل نمایید.
8- تغییر برنامه برای آینده نگری
بسیاری از برنامه‌هایی که در گذشته تدوین شده و اجرا نموده‌ایم دیگر نمی‌توانند در شرایط جدید پاسخگو باشند.
برنامه‌ها باید مدام دچار تغییر و تحول شوند تا کاملا به روز باشند از طرف دیگر اهداف جدید و بازنویسی اهداف باعث می‌شود تا مدام به آینده و پیشرفت و موفقیت در آن بیندیشیم.
این نوع تفکر مثبت سبب می‌شود به جای درگیر شدن به گذشته، به اهداف تازه و دستیابی آن در آینده بیندیشیم.
9- افکار جدید برای آینده نگری
همه افکار مثل هم نیستند و نباید مثل هم باشند. فردی که آینده نگر است متفاوت تر از دیگران، فکر و عمل می‌کند و به نتایجی دست می‌یابد که دیگران در کسب آن نتایج، ناکام بوده‌اند.
برای آینده نگر بودن و تصمیم گیری‌هایی که همراه با آینده نگری باشد لازم است بعضی از مواقع، از آنچه هست فاصله بگیریم تا با ایجاد پرسش‌های جدید زمینه برای ایجاد پاسخ‌های جدید فراهم شود و خلاقیت اتفاق بیفتد.
اگر همیشه درگیر هنجارها و روش‌های مرسوم تصمیم گیری باشیم، نمی‌توانیم به پرسشی جدید دست یابیم تا خلاقیتی در پی داشته باشد.
10- مدیریت ترس و شجاعت برای آینده نگری
از بین بردن ترس‌هایی که در وجودمان ریشه دوانده‌اند در تصمیم گیری‌های جدید و آینده نگر بسیار مهم و موثراست. بیشتر این ترس‌ها ناشی از شکست‌هایی است که در گذشته با آن روبرو شده‌ایم و اکنون تبدیل به مانعی جهت تصمیم گیری‌های جدید شده‌اند.
ماندن در این احساس، عاملی است جهت جلوگیری از تصمیم گیری صحیح آینده نگر و کسب موفقیت.
11- داشتن اعتماد به نفس برای آینده نگری
اعتماد به نفس موجب می‌شود برنامه‌ریزی برای آینده را به درستی انجام دهیم. کسی که دارای اعتماد به نفس پائینی است همیشه از داشتن چنین برنامه‌ای جلوگیری می‌کند، چرا که احساس می‌کند با شکست مواجه خواهد شد.
لذا برای تبدیل شدن به فردی با توان آینده نگری و دوراندیشی باید هر گونه باور منفی را از خود دور کنید تا با کسب دیدگاهی وسیع، نسبت به آینده با خوش‌بینی روبرو شوید.
راهکارهای گفته شده همه در جهت نیل به تصمیم گیری آینده نگر و چگونگی آن، به افراد کمک می‌کند. یکی از راهکارهای مناسب آینده نگری در کسب و کارتان، جهت استخدام و تامین منابع انسانی حرفه ای است.
دیدگاهتان را بنویسید